Сторінка 3 / adresova knyga ternopolja 1935 36rr (3)

...sowieckiej. W miejscowości Okopy św. Trójcy w powiecie borszczowskim, Zbrucz wpada do Dniestru i tworzy charakterystyczny punkt zejścia się granic 3-ch państw, a mianowicie: Polski, Rumunji i Rosji. Od strony południowo-zachodniej graniczy Województwo z Województwem Stanisławowskiem, na północnym zachodzie dotyka obszaru Województwa Lwowskiego, a od północy graniczy z Województwem Wołyńskiem. Położenie geograficzne Województwa wpływa w zasadniczej mierze na różnolitość klimatu i flory, a te oddziaływają znowu na zwyczaje i obyczaje i pod pewnemi względami na cały tryb życia ludności, które nie są jednakowe na całym obszarze Województwa.

Pod względem geologicznym znaczna część obszaru Województwa należy do tak zwanej płyty czarnomorskiej, rozciągającej się na olbrzymiej przestrzeni na północny zachód od Czarnego Morza. Część tej płyty położona na wschód od rzeki Wereszycy między Dniestrem, Ukrainą i Wołyniem, nosi nazwę Podola. Ku północy opada płyta czarnomorska stromą krawędzią, której formy wyrzeźbione przez wodę nadają jej postać krajobrazu górskiego. Są to Gołogóry rozciągające się od Lwowa po Złoczów, a następnie ku Przemyślanom na terenie Województwa Tarnopolskiego. Koło miasteczka Gołogóry, położonego na krawędzi wyżyny podolskiej pasmo Gołogór przechodzi w t. zw. Woroniaki, sięgające aż do rzeki Ikwy na terenie Województwa Wołyńskiego. Niektóre wzniesienia Gołogór i Woronia-ków dochodzą do wysokości ponad 450 ni. W Nowosielce pow. Złoczów najwyższy szczyt Wapniarka sięga 46? m. Dość słabo zalesione robią jednak Gołogóry miłe wrażenie, zwłaszcza w lecie.

Charakterystycznem dla układu geologicznego Podola jest to, że przedstawia ono zupełnie wyraźnie postać płaskowzgórza, pokrajanego na podłużne, prostokątne grzędy. Podłoże Podola stanowi granit, a przykrywa go lóes. Nad Zbruczem wrzynają się głęboko w wyżynę podolską doliny rzeczne, zwane jarami, o brzegach stromych, przybierających formy krajobrazu górzystego. Są to tak zwane Miodobory czyli Tołtry, ciągnące się łańcuchem pagórków wapiennych w poprzek powiatu zbarazkiego, skałackiego i częściowo kopyczynieckiego, a powstałe z dawnych raf koralowych. W wielu miejscach Miodoborów wskutek zapadnięcia się podziemnych grot gipsowych powstały zaklęsłości t. zw. werteby. Dla przyrodników Miodobory stanowią bardzo ciekawy objekt naukowy. Z osobliwości przyrody na Podolu wymienić jeszcze należy tak zwaną Pantalichę, jedyny step w Małopolsce, ciągnący się na dość znacznej przestrzeni koło Trembowli. Liczne ongiś inne stepy zostały zużytkowane pod uprawę roli.

Przez terytorjum Województwa przechodzi główny dział wód zlewiska Morza Bałtyckiego — przez rzekę Bug, i Morza Czarnego — przez rzekę Dniestr. Do ważniejszych rzek należy zaliczyć przedewszyst-kiem Dniestr. Rzeka ta szeregiem fantastycznych zakrętów wśród przepięknych jarów, podobnie jak liczne jej dopływy z lewej strony od Gnilej Lipy do Zbrucza, tworzy najpiękniejszą część Województwa. Podkreślić tu należy, że piękno Dniestru i jego jarów uwydatnia się szczególnie przy wycieczkach łodzią, które zaleca się odbywać, już począwszy od Halicza w Województwie Stanisławowskiem. Najpiękniejszego widoku dostarczają: jar Dniestru od Niżniowa po Zaleszczyki, jar Złotej Lipy w okolicy Brzeżan, jar Strypy od Bu-czacza aż do jej ujścia, jar Dżurynu pod Czerwono-grodem (pow. Zaleszczyki), jar Seretu od Ułaszkowiec aż do ujścia, gdzie się spotyka liczne komory skalne, a wreszcie przełom Zbrucza przez Miodobory pod Krę-ciłowem.

Ze stawów dwa zasługują na uwagę t. j. pod Tarnopolem i pod Brzeżanami. Oba rozlewają się na przestrzeni kilku kilometrów, są pięknie położone i pełne ptactwa wodnego. Charakterystyczną jest rzeczą, że od czasu do czasu (co kilkadziesiąt lat) zlatują tu tak rzadkie okazy ptactwa, jak dzikie łabędzie. Ostatnio pojawiły się one w roku 1925 na stawie tarnopolskim, a jednego z nich zastrzelonego, fachowcy oceniali na 80 lat życia. Na obu stawach kwitnie dość żywo sport wioślarski.

Na terenie Województwa ścierają się wpływy klimatów: oceanicznego i kontynentalnego. Tarnopol jest jedną z najzimniejszych miejscowości w Państwie, okolice zaś Zaleszczyk są najcieplejszym zakątkiem Rzeczypospolitej. Przeskoki temperatury są gwałtowne. Przymrozki występują bardzo często jesienią już we wrześniu, a na wiosnę jeszcze w maju. Cechą charakterystyczną tego obszaru są również częste wiatry. Z powodu naogół słabego zadrzewienia, nie napotykają one na zapory i o ile chodzi o wiatry południowo-wschodnie wywołują ujemne skutki, a to w zimie ostre mrozy, w lecie posuchę. Wiatry zachodnie przynoszą opady atmosferyczne, które pojawiają się częściej na obszarze północnym Województwa. Jary Dniestru i jego dopływów podolskich, otwarte ku południowi, osło…